ผศ.ดร.นิยดา เกียรติยิ่งอังศุลี ผู้จัดการแผนงานสร้างกลไกเฝ้าระวังและพัฒนาระบบยา (กพย.) คณะเภสัชศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กล่าวว่า ขณะนี้ทราบมาว่ายาในกลุ่มวัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท ซึ่ง อย.เป็นผู้จัดจำหน่ายให้กับสถานพยาบาลต่างๆ ขาดตลาด เนื่องจาก อย.มีการเปลี่ยนแปลงระบบในการบริหารสั่งซื้อยาใหม่ ทำให้มีปัญหาจัดซื้อล่าช้า และยาขาดตลาด ที่น่าเป็นห่วงคือ ระบบใหม่ไม่มีการกำหนดสเปคยาที่จัดซื้อ จากเดิมที่ต้องผ่านการพิจารณาของคณะกรรมการก่อน ก็ยกเลิกทั้งหมด ซึ่งอาจส่งผลต่อคุณภาพของยาได้ ผลกระทบที่เกิดขึ้นทำให้ผู้ที่ต้องใช้ยาต่อเนื่องจะเกิดผลเสียต่อการรักษา โดยเฉพาะผู้ป่วยโรคมะเร็งอาจทำให้เสียชีวิต การบริหารยาไม่ให้ขาดเป็นเรื่องที่มีความสำคัญ ไม่ได้ขาดแต่ยารักษาโรคสมาธิสั้น โรงพยาบาลใหญ่ๆ หลายแห่งก็ขาดยาแก้ปวดเฟนตานิล ที่ใช้บรรเทาอาการปวดจากโรคมะเร็ง ซึ่งเป็นปัญหาหนักมากในช่วง 3-4 เดือนที่ผ่านมา ขณะที่โรงพยาบาลในภาคใต้อาจจะยังมีปัญหาขาดแคลนอยู่ก็เป็นได้ และหากไม่มีการแก้ไขปัญหาในลักษณะนี้อาจเกิดขึ้นอีกในอนาคต
นพ.พิพัฒน์ ยิ่งเสรี เลขาธิการสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) กล่าวว่า อย.ปรับเกณฑ์การซื้อยาที่มีคุณภาพ ราคาเหมาะสม โดยพยายามปรับสัดส่วนการการจัดซื้อยาต้นแบบกับยาสามัญ เนื่องจากยาสามัญมีราคาถูกกว่ามากแต่มีคุณภาพไม่แตกต่าง สาเหตุที่คนส่วนหนึ่งซื้อยาต้นตำรับมาใช้เพราะติดกับยี่ห้อ ประกอบกับบริษัทยาต้นตำรับมีชั้นเชิงสูงในการจูงใจ ดังนั้นจากเดิมที่ อย.ใช้สัดส่วนในการสั่งซื้อยา 80 : 20 จะค่อยๆ ลดลงมาเรื่อยๆ เพื่อเพิ่มการเข้าถึงยาสามัญได้มากขึ้น ซึ่ง อย.จะต้องเป็นผู้รักษาสมดุลของยาทั้ง 2 ประเภท อย.ยกเลิกการระบุสเปกของยาในการจัดซื้อ เพราะการมีสเปคเท่ากับเป็นการสร้างเงื่อนไขในที่สุดก็เหลือผู้จำหน่ายเพียงรายเดียว ซึ่งจะทำให้ยามีราคาสูง การปลดล็อคจะเปิดโอกาสให้มีการแข่งขันกันมากขึ้น ไม่เป็นการผูกขาดเพียงรายเดียว ซึ่งหน้าที่ของ อย.คือการจัดหายาที่มีคุณภาพ ราคาไม่แพง เข้าถึงยามากขึ้นเป็นหลักการของ อย.ที่จะต้องสร้างความเข้าใจกับผู้ใช้ยาและส่งเสริมยาที่มีคุณภาพ ราคาสมเหตุสมผล
นพ.พิพัฒน์กล่าวว่า จากการดำเนินการที่ผ่านมาพบว่าสามารถลดราคาลงจากราคาเดิมได้ 30-40% เช่น ยาแก้ปวดเฟนตานิล ชนิดแผ่นแปะผิวหนัง ที่ใช้ช่วยบรรเทาอาการปวดในผู้ป่วยโรคมะเร็งหรือยาเมทิลเฟนิเดต ที่ใช้รักษาโรคสมาธิสั้น ซึ่งเป็นยาสามัญมีประสิทธิภาพทางการรักษาและมีความปลอดภัยเทียบเท่ายาต้นแบบ นอกจากนี้ อย.อยู่ระหว่างพิจารณาร่างประกาศสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยาเรื่อง การขึ้นทะเบียนยาสามัญ การศึกษาชีวสมมูลของยาสามัญ พ.ศ.... ซึ่งจะช่วยให้การขึ้นทะเบียนยาสะดวกรวดเร็วขึ้น โดยจะนำข้อมูลที่นักวิชาการแสดงความวิตกกังวลมาปรับแก้ให้เกิดความเหมาะสมมากที่สุด อย่างไรก็ตาม ยืนยันที่จะเดินหน้าเรื่องนี้อย่างแน่นอนและจะดำเนินการให้เร็วที่สุดสามารถประกาศใช้ได้ภายในปีนี้